Kankercellen zetten programma aan om uit te zaaien

Onderzoekers van het Hubrecht Instituut uit Utrecht en het UMC Utrecht hebben ontdekt dat kankercellen een programma aanzetten om uit te zaaien.  Kankercellen maken gebruik van een biologisch programma dat ook gebruikt wordt in de vroege ontwikkeling van de mens en tijdens wondgenezing.  De ontdekking van de onderzoekers  geeft meer inzicht in hoe kanker zich kan verspreiden door het lichaam en biedt daarmee mogelijkheden voor ontwikkeling van therapieën in de toekomst. De studie wordt deze week gepubliceerd in Cell Reports.

Uitzaaiingen van tumoren vormen de grootste doodsoorzaak bij kankerpatiënten. Deze uitzaaiingen worden gevormd door kankercellen die de tumor verlaten, de bloedbaan ingaan en daarna een uitzaaiing vormen op een andere plek in het lichaam. Al langer wordt er gespeculeerd dat kankercellen tijdelijk bepaalde genen kunnen aanzetten om uit te zaaien. Dit zouden ze doen door een biologisch programma te activeren dat een belangrijke rol speelt tijdens de ontwikkeling van de mens in de embryonale fase en wat later gebruikt wordt voor wondgenezing: de zogenaamde epitheliale-naar-mesenchymale transitie.

Om te onderzoeken hoe kankercellen uitzaaien hebben de onderzoekers van het lab van professor Jacco van Rheenen een model voor borstkanker gemaakt waarbij de kankercellen van kleur veranderen als ze het programma ‘aanzetten’. Hierdoor zijn de onderzoekers in staat om deze cellen te onderscheiden van de rest van de tumor. Door het uitzaaiingsproces te filmen in levend weefsel, konden ze deze hypothese voor de eerste keer ter wereld testen zonder de tumoren en cellen te manipuleren.  In de studie wordt aangetoond dat alleen cellen van de tumor die bewegen inderdaad het ontwikkelingsprogramma hebben aanstaan. Beerling et al. laten ook zien dat kankercellen dit programma weer kunnen uitzetten zodra ze een uitzaaiing gaan vormen.

Het promotieonderzoek van Evelyne Beerling geeft inzicht in de dynamische processen die nodig zijn om uitzaaiingen te vormen. Doordat nu bekend is welke genen aangezet worden in de bewegende kankercellen tijdens de eerste stap van uitzaaiingen kunnen mogelijk in de toekomst medicijnen gevonden worden die dit specifieke proces kunnen stopzetten.

Artikel: http://www.cell.com/cell-reports/fulltext/S2211-1247(16)30137-1